Low Whistles

Low Whistle, czyli „niski whistle“, zwany też Concert Whistle, jest wariacją tin whistle, który obniża się o oktawę. Z reguły używa się jej w nowoczesnych interpretacjach irlandzkiej muzyki folkowej, znanymi przykładami są Davy Spillanes Riverdance lub soundtrack do Tytanika – „My heart will go on”. Jednakże ten instrument jest również popularny w nowocześniejszej scenie muzyki tradycyjnej. Low whistle używa się często do gry powolnych i miarowych melodii, tzw. „airs”.

Najczęściej spotykanym strojem jest „Low D”, czyli oktawa poniżej zwykłego tin whistle. Zwykle klasyfikuje się whistle jako low whistle, jeżeli najniższym dźwiękiem jest minimalnie G poniżej środkowego C. Whistle bedące powyżej zwie się Alto whistles. Whistle powyżej środkowego C nazywa się Soprano Whistles lub po prostu High Whistles

Układ palców low whistle odpowiadają temu zwykłego tin whistle. Tym samym Low whistle zalicza się również do rodziny flażoletów.

Mimo, że istnieją oczywiste różnice między pojedynczymi producentami, dźwięk low whistle jest ogólnie podobny do dźwięku fletu poprzecznego.

Pochodzenie

Toczy się wiele debat na temat pochodzenia low whistles. Pewnikiem jest, że już w XVI wieku używano „fletów prostych” w podobnym stroju. Pojęcie „flet prosty” nie oznacza tutaj tego ośmiotworowego instrumentu, którego uczy się dzisiaj w szkołach podstawowych, lecz po prostu flet, w którym dźwięki powstają (w przeciwieństwie do fletu poprzecznego) przy otworze wylotowym, który jest częścią fletu z miękkiego drewna.

Historyczne Low Whistle były drewnianymi fletami z sześcioma otworami palcowymi, które w przeciwieństwie do swoich przodków posiadały stożkowy środek. Od późnego XVI wieku istniały też flety z metalu. Były one zrobione ze zwiniętej blachy, podobnie jak dawne tin whistle marki Clarke; później zaopatrzano je nawet w czopy strojeniowe. Podobne instrumenty znaleziono w Irlandii, Anglii, Canadzie i dzisiejszych USA (2).

Nowoczesny low whistle

Angielski producent fletów i muzyk jazzowy Bernard Overton jest uważany za wynalazcę nowoczesnego, czyli dzisiejszego low whistle. W roku 1971 stworzył na prośbę muzyka Finabara Fureya instrument w A-Dur. Do tego dochodzi to, że ulubiony bambusowy flet Fureya zniszczył się podczas trasy koncertowej. Ponieważ próby naprawy wykonane przez Overtona nie były uwieńczone sukcesem, zdecydował się on stworzyć metalową kopię. Rezultatem pierwszych prób był wielki tin whistle z miedzianym korpusem i drewnianym ustnikiem. Ponieważ Overton nie był zadowolony z instrumentu, kontynuował on konstruowanie coraz to nowszych wersji instrumentu. Finbar Furey był zachwycony nowymi fletami i poprosił o low whistle w G, którą mógłby użyć w swoim znanym utworze „The lonesome Boatsman”.
Sam Overton skomentował historię powstawania low whistle następująco:

"He then asked for a whistle in Low D, the same pitch as for the concert flute; this I called a "Tenor D Flageolet", but most musicians came to call it the "Low D". He took them on tour and used them extensively. I was soon getting calls from Ireland, Scotland, Europe and the USA, asking for the instruments, so I started to make them to order."^[3]

Niestety Overton zmarł w 2008 roku. W latach 90. ostatniego stulecia pracował z Colinem Golde, który mieszkał wtedy w Niemczech i który do dziś produkuje tin whistle marki Overtone. Niestety nie możemy oferować tin whistle tej marki w naszym sklepie, ponieważ Colin Goldie nie chce nas zaopatrzyć... mimo tego, że jesteśmy największym niemieckim handlarzem tin whistle. W Anglii jego instrumenty są możliwe do nabycia.

Mimo, że low whistle były oferowane przez wielu znanych producentów jeszcze przed komercjalnym sukcesem tego instrumentu, interesowało się nim tylko mało grono miłośników. Prawdziwy przełom przyszedł jednak w latach 90. wraz z „Riverdance” Davy’ego Spillanena. Nie podlega żadnym wątpliwościom, że show Spillane’a, w którym używał low whistle w połączeniu z jazzem i muzyką RnB, bardzo pomogło w rozprzestrzenianiu tego instrumentu.

Wiele informacji o low whistle pochodzi z książki „The low whistle”, która poza wskazówkami do nauki gry z płytą CD zawiera również bardzo interesujące streszczenie historii low whistle. Na targach muzycznych we Frankfurcie w roku 2009 miałem okazję napić się kawy i pożartować z Steáfánem und Davidem, autorami tej książki i zarazem ważnymi osobistościami angielsko-irlandzkiej sceny folkowej. Będąc z nimi wpadłem na pomysł, aby sami opowiedzieli część historii Low whistle. Na końcu filmiku przedstawiona jest ciekawa historia, używając słów Davida: „Directly from the horse´s mouth".

 

 

Low whistle w tradycjonalnej muzyce folkowej

Low whistle są w przeciwieństwie do pennywhistles dosyć świeżymi instrumentami w irlandzkiej scenie folkowej. Niektórzy puryści twierdzą, że rola Low whistle w muzyce irlandzkiej jest już wystarczająco pokryta przez tin whistle i irlandzki flet (2). Pragmatycy ze sceny używają low whistle jako instrument przejściowy, aby nauczyć się technik gry droższych instrumentów jak irlandzkich fletów i Uilleann Pipes. Dzięki Bogu nauki gry na low whistle uczą się nie tylko ludzie hamujący rozwój gatunku, ale też znani muzycy folkowi, którzy grając na nim często dołożyli się do renomy tego instrumentu. Low whistle jest dokładnie tak jak irlandzka buzuki (wariacja greckiej buzuki, z płaskim korpusem) wyrazem rozwoju w muzyce folkowej, w której kreatywne impulsy praktyków spełniane są dosyć pragmatycznie.


Producenci:

Poza już zmarłym Bernardem Overtonem istnieje oczywiście duża liczba innych szanowanych producentów:

Największy wybór z wieloma skalami i różnymi głośnościami mają z pewnością instrumenty angielskiego producenta Tonego Dixona i inna szara eminencja ze sceny: pochodzący z Niemiec George Kelischek wraz ze swoją amerykańską firmą Susato. Z powodu braku konkurencji producenci Kerry oraz Chieftain rządzili rynkiem przez ponad 20 lat. Swoją własną, malutką niszę stworzył Dave Shaw, producent dudów. Jako jedyny tworzy low whistles w tradycyjnej formie, czyli z zawiniętej blachy z drewnianymi elementami. Low whistle marki Shaw Whistle są dostępne w wielu różnych strojach.

Tanie low whistle dla początkujących są m.in. od producenta Tribal Earth.

Źródła:

Social Bookmarking